به‌طورکلی قدمت و تاریخچه تولید زعفران را می‌توان حدود ۳ هزار سال دانست. برخی از محققین معتقدند که خاستگاه زعفران جهان، ایالت ماد ایران می باشد. ولی در مقابل آنها عده ای دیگر از محققین محدوده ی بیشتری را مبداء زعفران جهان می دانند که آن محدوده شامل ایران، آسیای صغیر، ترکیه و یونان می شود. در هر صورت ایران خاستگاه زعفران هست چه منحصرا و چه مشترکا.
البته بعضی منابع تاریخی از قدمت ۵ هزار ساله زعفران در ایران نام می‌برند. چرا که در یک کتاب گیاه‌شناسی متعلق به دوران آشوریان، از گل زعفران نوشته شده است. در ایران باستان، زعفران برای اولین بار در نزدیکی کوه‌های الوند و زاگرس در سراسر پادشاهی ماد که به سال‌های 708 تا 550 قبل از میلاد برمی‌گردد، کشت می‌شد، اما متأسفانه، دیگر حقایقی در مورد نحوه استفاده مجدد زعفران در آن زمان وجود ندارد با این حال، بسیار شناخته شده است که ایرانیان نژاد اولیه برای کشت زعفران بودند هم اکنون عمده فروشی زعفران ایران بیش از 90 درصد تقاضای زعفران جهان را تامین می کند که حداکثر زعفران در استان خراسان تولید میشود. در قدیم ایرانیان، زعفران را مانند گل، طلا و نبات در مراسم عروسی هدیه می دادند. علاوه بر این، زعفران نیز به عنوان یک شیء مذهبی استفاده می شد. انها از آن برای ارائه عطری برای رنگ آمیزی اجساد مرده استفاده می کردند و در ایران باستان نمازگزاران از زعفران به عنوان پیشکش برای خدا، و به عنوان رنگ زرد درخشان، عطر، و دارو استفاده می‌کردند. در دوره‌ای از زمان هخامنشیان به سال‌های 550 قبل از میلاد تا 330 قبل از میلاد زعفران را به کرکم یا کرکم تبدیل می‌کردند و با دارچین و هل می‌گرفتند و معجون قدرتمندی تهیه می‌کردند.
علاوه بر این، با رعایت کتیبه‌ای که در کاخ‌ها کشف شده بود، نشان می‌داد که روزانه یک کیلوگرم زعفران برای تهیه نان زعفرانی استفاده می‌کردند. در طول امپراتوری اشکانیان در سال 256 قبل از میلاد – 224 پس از میلاد و در دوره ساسانی در سال 641 پس از میلاد، آنها قادر بودند زعفران ایران را به یونان، هند، روم و چین صادر کنند. آنها همچنین از زعفران برای ساخت عطر سلطنتی و حتی روغن صورت برای پادشاهان و در آشپزی که برای آنها ساخته می شد استفاده می کردند. و در زمان ساسانیان از زعفران برای رنگ آمیزی کاغذ برای بازی شطرنج روی آن استفاده می کردند و خسرو پرویز پادشاه دستور داد که نامه های او را بر روی کاغذهای آغشته به زعفران و گلاب بنویسند.
معرفی زعفران ایران به جهان
زعفران هم مانند بسیاری از کالاهای دیگر، جزو موادی بود که از طریق جاده‌ی ابریشم مورد تجارت قرار می‌گرفت. ایرانیان اولین کسانی بودن که به عنوان صادر کننده زعفران شناخته شده اند و طبق حرف اکثر تاریخ دان ها، از بین خود ایرانی ها اقوام پارت (۲۰۰ سال پیش از میلاد مسیح) اولین کسانی بودن که از طریق راه ابریشم، زعفران رو به مردم جهان معرفی کردند. از طریق این جاده‌ی پررونق تجاری، پارتها و اقوام ایرانی دیگه، زعفران را به سرزمین رومی‌ها، چینی‌ها، اقوام سامی( شامل اعراب یا یونانی‌ها) می فروختند. بعدا که از طریق راه ابریشم، زعفران به دست مردم دنیا رسید و رفتند کاشتند، مردم آندلس (اسپانیا) و آفریقای شمالی هم شروع به تولید و کاشت زعفران کردند.